Siyasi mahkumların şarkıları: Varshavyanka'dan Kolyma'ya

Devrimciler, “fikir mahkûmları”, muhalifler, “halk düşmanları” – siyasi mahkûmlar, son birkaç yüzyılda olduğu gibi anılıyor. Ancak, gerçekten her şey isimle mi ilgili? Sonuçta, düşünen, düşünceli bir insan neredeyse kaçınılmaz olarak herhangi bir hükümet veya herhangi bir rejim tarafından sevilmeyecektir. Alexander Solzhenitsyn'in doğru bir şekilde belirttiği gibi, "yetkililer kendilerine karşı olanlardan değil, üstlerindekilerden korkuyor."

Yetkililer ya muhaliflerle topyekûn terör ilkesine göre (orman kesilir, çipler uçuşur) ilgilenir ya da seçici davranarak "izole et ama korumaya" çalışır. Ve seçilen tecrit yöntemi hapis ya da kamptır. Kamplarda ve bölgelerde pek çok ilginç insanın toplandığı bir dönem vardı. Aralarında şairler ve müzisyenler de vardı. Siyasi tutukluların şarkıları böyle doğmaya başladı.

Ve Polonya'dan olması önemli değil…

Hapishane kökenli ilk devrimci başyapıtlardan biri ünlüdür. “Varşavyanka”. Adı tesadüf olmaktan çok uzaktır; aslında şarkının orijinal sözleri Polonya kökenlidir ve Vaclav Svenicki'ye aittir. O da “Zouave Yürüyüşü”ne (Cezayir'de savaşan sözde Fransız piyadeleri) güvendi.

Varşavyanka

Metin bir “profesyonel devrimci” ve Lenin'in silah arkadaşı Gleb Krzhizhanovsky tarafından Rusçaya çevrildi. Bu, 1897'de Butyrka transit hapishanesindeyken oldu. Altı yıl sonra metin yayınlandı. Şarkı, dedikleri gibi, insanlara gitti: savaşmaya, barikatlara çağrıda bulundu. İç savaşın sonuna kadar zevkle söylendi.

Hapishaneden sonsuz özgürlüğe

Çarlık rejimi devrimcilere oldukça liberal davrandı: Sibirya'ya sürgün, kısa hapis cezaları, Narodnaya Volya üyeleri ve teröristler dışında nadiren herkes asıldı veya vuruldu. Sonuçta siyasi mahkumlar ölüme giderken ya da şehit yoldaşlarını son kederli yolculuklarında uğurlarken bir cenaze marşı söylediler. “Ölümcül mücadelenin kurbanı oldun”. Metnin yazarı, Arkady Arkhangelsky takma adıyla yayın yapan Anton Amosov'dur. Melodik temeli, 19. yüzyılın kör şairi, Puşkin'in çağdaşı Ivan Kozlov'un bir şiiri oluşturuyor: "Davul sorunlu alayın önünde çalmadı...". Besteci A. Varlamov tarafından bestelendi.

Ölümcül mücadelenin kurbanı oldun

Ayetlerden birinin, hem kendisinin hem de tüm Babil'in ölümüyle ilgili müthiş mistik kehanete aldırış etmeyen Kral Belşatsar'ın İncil'deki hikayesine gönderme yapması ilginçtir. Ancak bu anılar kimseyi rahatsız etmedi - sonuçta, siyasi mahkumların şarkısının metninin ilerisinde, modern zorbalara, keyfiliklerinin er ya da geç düşeceğine ve halkın "büyük, güçlü, özgür" olacağına dair müthiş bir hatırlatma vardı. .” Şarkı o kadar popülerdi ki, 1919'dan 1932'ye kadar on beş yıl boyunca melodisi, gece yarısı geldiğinde Moskova Kremlin'in Spasskaya Kulesi'nin çanlarına göre ayarlandı.

Şarkı siyasi mahkumlar arasında da popülerdi “Ağır esaret altında işkence görüyor” – düşmüş bir yoldaş için ağlıyor. Yaratılışının nedeni, hapishanede tüberkülozdan ölen öğrenci Pavel Chernyshev'in kitlesel bir gösteriyle sonuçlanan cenazesiydi. Şiirlerin yazarının GA Machtet olduğu düşünülüyor, ancak yazarlığı hiçbir zaman belgelenmedi; yalnızca teorik olarak olası olduğu gerekçelendirildi. Bu şarkının 1942 kışında Krasnodon'da Genç Muhafızlar tarafından infaz edilmesinden önce söylendiğine dair bir efsane var.

Ağır esaret altında işkence gördü

Kaybedecek bir şey kalmadığında…

Geç Stalinist dönemin siyasi mahkumlarının şarkıları her şeyden önce “Vanino limanını hatırlıyorum” и “Tundra'nın Ötesinde”. Vanino limanı Pasifik Okyanusu kıyısında bulunuyordu. Bir transfer noktası olarak hizmet ediyordu; Mahkumların bulunduğu trenler buraya teslim edildi ve gemilere yeniden yüklendi. Ve sonra – Magadan, Kolyma, Dalstroy ve Sevvostlag. Vanino limanının 1945 yazında işletmeye açıldığı dikkate alındığında şarkının bu tarihten daha erken yazılmadığı anlaşılmaktadır.

Vanino limanını hatırlıyorum

Metnin yazarları olarak adlandırılanlar - ünlü şairler Boris Ruçev, Boris Kornilov, Nikolai Zabolotsky ve kamuoyu tarafından bilinmeyen Fyodor Demin-Blagoveshchensky, Konstantin Sarakhanov, Grigory Alexandrov. Büyük olasılıkla ikincisinin yazarıdır - 1951'den kalma bir imza vardır. Elbette şarkı yazardan ayrıldı, folklor haline geldi ve metnin çok sayıda versiyonunu elde etti. Elbette metnin ilkel hırsızlarla hiçbir ilgisi yok; önümüzde en yüksek standartta şiir var.

"Tren Vorkuta-Leningrad" şarkısına gelince (başka bir isim "Tundranın Ötesinde"), melodisi ağlamaklı, ultra romantik bahçe şarkısı "Savcının Kızı" nı çok anımsatıyor. Telif hakkı yakın zamanda Grigory Shurmak tarafından kanıtlanmış ve tescil edilmiştir. Kamplardan kaçışlar çok nadirdi; kaçaklar kendilerinin ölüme ya da geç infaz edilmeye mahkum olduklarını anlamadan edemediler. Ve yine de şarkı mahkumların sonsuz özgürlük arzusunu şiirleştiriyor ve gardiyanlara karşı nefretle dolu. Yönetmen Eldar Ryazanov bu şarkıyı “Vaat Edilen Cennet” filminin kahramanlarının ağzına koydu. Yani siyasi tutukluların şarkıları bugün de varlığını sürdürüyor.

Tundrayla, demiryoluyla…